Ogłoszenia

Nabór tekstów do tomu 24 (2024)

2023-04-22

Frankofonie zapomniane

Chociaż pole frankofonii wydaje się już stosunkowo dobrze rozpoznane dzięki olbrzymiej liczbie prac, jakie ukazały się na ten temat w ciągu ostatnich trzydziestu lat, studia frankofońskie posiadają również swoje białe plamy. Są wśród nich z pewnością frankofonie przedkolonialne lub te, niezwiązane w żaden sposób ze zjawiskami kolonializmu oraz postkolonializmu. Perspektywa postkolonialna okazała się użyteczna, a nawet odkrywcza, jednak nie wystarcza ona do opisu wszystkich mechanizmów rozpowszechniania się języka francuskiego w świecie, ponieważ nie da się ich sprowadzić do logiki dominacji politycznej, kulturalnej czy ideologicznej.

Ambicją tego numeru tematycznego czasopisma "AUPC. Studia Historicolitteraria" będzie (ponowne) odkrycie części rozległego kontynentu frankofonii – tekstów literackich, napisanych w języku francuskim, ale z różnych powodów pozostających w cieniu: zapomnianych, nieprzebadanych czy „pomijanych”. Przywołajmy tu przykład licznych pisarek i pisarzy polskich, którzy w ciągu wieków wybierali francuski jako język swojej twórczości. Niektórych spośród nich (Jana Potockiego, Marie Krysińską, Jeana Malaquais, Annę Langfus, Bruno Durochera i wielu innych) uznaje się zazwyczaj za przedstawicieli literatury francuskiej, podczas gdy odczytanie ich dzieł przez pryzmat pojęcia frankofonii mogłoby rzucić na ich dzieło nowe światło. Przykład polski jest tylko jednym z wielu, obok węgierskiego, rumuńskiego, rosyjskiego, czeskiego czy bałkańskiego – gdyby odwołać się jedynie do frankofonów wschodnio- i środkowoeuropejskich.

Jakie mechanizmy zdecydowały o rozprzestrzenieniu się francuszczyzny jako języka literackiego w innych częściach świata niż te, skolonizowane przez Francję czy Belgię i w innych epokach niż czasy kolonializmu? Czy dały początek jakimś interesującym zjawiskom kulturowym czy estetycznym? Co wniosły do literatur francuskiej, szwajcarskiej, belgijskiej czy quebeckiej? Czy weszły z nimi w twórczy, ożywczy dialog, czy też (i z jakich powodów) pozostały w cieniu? Jakie perspektywy teoretyczne i krytycznoliterackie byłyby właściwe dla skonceptualizowania owych zapomnianych frankofonii? Oto część spośród pytań, na które artykuły zamieszczone w tym numerze tematycznym mogłyby przynieść odpowiedź. Zapraszamy również do nadsyłania tekstów na tematy otwierające inne perspektywy, o których nie pomyśleliśmy. Mile widziane będą wszelkie refleksje otwierające pole frankofonii na dotychczas lekceważone przestrzenie, postacie czy problemy.

Termin nadsyłania tekstów (w języku polskim lub francuskim): 30 września 2023 r.

 

Les francophonies oubliées

Si le champ des francophonies postcoloniales semble désormais relativement bien balisé, grâce à un nombre impressionnant d’études parues depuis les années 1990, les études francophones possèdent bien leurs taches aveugles. Parmi celles-ci figurent sans doute les francophonies précoloniales et, plus généralement, celles qui n’ont aucun lien avec les phénomènes colonial et postcolonial. La perspective postcoloniale a été utile, voire salutaire à certains égards, mais elle ne permet pas de rendre compte de toutes les logiques de diffusion du français dans le monde, lesquelles ne se laissent pas ramener à un schéma de domination politique ou idéologique.

Ce numéro thématique de la revue 'AUPC. Studia Historicolitteraria' a pour ambition de contribuer à la (re)découverte d’une partie de l’immense continent de ces francophonies que l’on pourrait qualifier d’« oubliées », « inexplorées », « négligées »… La perspective des savoirs situés nous étant proche, nous donnerons l’exemple de tous ces écrivains polonais, nombreux au fil des siècles, qui ont choisi le français comme langue d’écriture. Certains (Jean Potocki, Marie Krysinska, Jean Malaquais, Anna Langfus, Bruno Durocher et bien d’autres) sont habituellement inclus dans la littérature française, alors que leur lecture à travers le prisme francophone pourrait peut-être jeter sur leurs œuvres une nouvelle lumière. Le champ des francophonies oubliées serait donc susceptible d’embrasser également des figures largement connues mais dont on a « oublié » le statut de francophones d’adoption. L’exemple polonais n’est qu’un parmi beaucoup d’autres, comme ceux des francophonies hongroise, roumaine, russe, tchèque ou balkanique, pour ne citer que quelques cas est- ou centreuropéens.

Selon quelles logiques le français se diffusait-il en tant que langue littéraire dans d’autres parties du monde que celles colonisées par la France ou la Belgique et à d’autres époques que celle de la colonisation ? L’adoption de la langue de Molière relevait-elle seulement de choix individuels, explicables par la situation propre à tel(le) ou tel(le) auteur(e) ou est-il possible d’y déceler, du moins dans certaines périodes, des facteurs (socio)historiques plus généraux ? Des phénomènes tels que les offensives diplomatiques françaises en Europe centrale sous l’Ancien Régime, les émigrations postrévolutionnaires en provenance ou à destination de la France, les campagnes napoléoniennes ou les politiques d’accueil de réfugiés dans divers pays francophones ont-ils entraîné des conséquences d’ampleur dans le domaine littéraire ? Ont-ils donné naissance à des phénomènes culturels ou esthétiques intéressants ? Qu’ont-ils apporté aux littératures française, suisse, belge ou québécoise ? Quelles perspectives théoriques et critiques peuvent nous aider à penser les francophonies oubliées ? Voici quelques-unes parmi les interrogations auxquelles les articles inclus dans ce numéro thématique pourraient apporter des réponses. Les textes proposés pourront également ouvrir d’autres perspectives auxquelles les auteur(e)s de cet appel n’auraient pas pensé. Tout questionnement susceptible d’élargir le champ des francophonies à des aires géographiques, figures ou problématiques jusqu’à présent négligées sera le bienvenu.

Les articles (en français ou en polonais) sont à envoyer jusqu’au 30 septembre 2023.

Nabór tekstów do tomu 23 (2023)

2022-05-30

t. 23 (2023) temat wiodący: Proza historyczna Europy Środkowo-Wschodniej (XIX-XXI w.). Odczytania i recepcja

Europa Środkowo-Wschodnia była/jest swoistym fenomenem geograficznym, historycznym, politycznym i kulturowym. Po 1989 roku pojęcie to stało się symbolem nowego otwarcia na współpracę z Zachodem, a zarazem odcięcia się od rosyjskiego Wschodu. Hybrydyczny charakter regionu oraz mitologię związaną ze specyfiką miejsca oraz zamieszkujących go narodów trafnie ujął poznański slawista Bogusław Zieliński, używając trójczłonowej metafory: Arkadii, Atlantydy i Jeruzalem. Ten tygiel kulturowy, leżący w centrum starego kontynentu, a ufundowany m.in. na micie o koegzystencji wielonarodowej wspólnoty w ramach monarchii austro-węgierskiej, długo jeszcze zmagać się będzie ze skutkami brutalnej sowietyzacji w czasach Związku Radzieckiego.

 Oś tematyczną XXIII tomu rocznika „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” wyznaczają zatem literackie zapisy przeszłości, zarówno całych narodów, społeczności, jak i historii prywatnych mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej. Zapraszamy do nadsyłania tekstów poświęconych prozie historycznej, historiozoficznej, dokumentalnej autorów związanych z Polską i krajami tego regionu (m.in. Czechami, Słowacją, Ukrainą, Węgrami, Bułgarią, Rumunią, Chorwacją, Serbią), a także wzajemnemu przenikaniu się literatury i refleksji nad wspólną przeszłością.

Termin nadsyłania artykułów (w języku polskim lub w językach obcych): 31 marca 2023 r.

Nabór tekstów do tomu 22 (2022)

2021-04-26

t. 22 (2022) temat wiodący: Polsko-niemieckie „biografie podwójne”

Granica polsko-niemiecka, zarówno ta geograficzna, jak i wyobrażona, przez wieki nie tylko oddzielała i łączyła dwa narody, ale też wpływała na losy jednostek, rozgrywające się nierzadko pomiędzy dwiema kulturami, niekiedy w rozdarciu między nimi. Owe „biografie podwójne” mogły być przy tym doświadczeniem równie cennym, co destrukcyjnym, szczególnie w kontekście literackim. Chyba w nie mniejszym stopniu granica polsko-niemiecka odcisnęła swe piętno na narracji biograficznej, wpisującej w sieć faktów historycznych aktualnie obowiązujące normy, wyobrażenia czy społeczne oczekiwania. Odmienna zazwyczaj optyka autorów polskich i niemieckich siłą rzeczy i tu doprowadzić musiała do powstania swoistych „żywotów równoległych”, zwłaszcza gdy dotyczyły one postaci istotnych dla budowania tożsamości narodowej.

Dwoistość biografii, i tej faktycznej, i tej opowiedzianej, stanowiąca istotny aspekt polsko-niemieckich związków politycznych i kulturowych, wyznacza oś tematyczną XXII tomu rocznika „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”. Zapraszamy do nadsyłania tekstów poświęconych autorom związanym z Polską i krajami niemieckojęzycznymi, studiów kontrastywnych dotyczących biografistyki (szczególnie odnoszącej się do wielkich postaci historycznych) oraz artykułów zawierających analizy wątków (auto)biograficznych w twórczości pisarzy poruszających się na szeroko definiowanym styku kultury polskiej i niemieckiej.

Termin nadsyłania artykułów (w języku polskim lub w językach obcych): 31 marca 2022.

 

Thema des Bandes: Deutsch-polnische „Doppelbiographien“

Die deutsch-polnische Grenze, sowohl die geographische als auch die imaginäre, trennte und verband über Jahrhunderte zwei Nationen. Sie beeinflusste ebenfalls individuelle Schicksale, die sich nicht selten in zwei Kulturen abspielten, manchmal in einer folgenschweren Zerrissenheit. Denn die „Doppelbiographie” konnte sich gleichermaßen als bereichernd wie destruktiv erweisen, insbesondere im literarischen Kontext. Nicht minder prägte die deutsch-polnische Grenze biographische Narrative, die in ein Gewebe aus historischen Fakten bestimmte Normen, Vorstellungen oder soziale Erwartungen einschreiben. Die meistens unterschiedliche Optik deutscher und polnischer Autor*innen musste folgerichtig auch hier zur Entstehung „paralleler Vitae“ führen, vor allem dann, wenn nationale Heroen auf dem Spiel standen.

Der Doppelcharakter der faktischen und der erzählten Biographien, ein wesentlicher Aspekt der deutsch-polnischen (Kultur-)Geschichte, bildet den thematischen Schwerpunkt des 22. Bandes der „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria“. Für den Band werden Beiträge erwartet, die sich mit dem Leben und Werk von deutsch-polnischen Autor*innen auseinandersetzen, kontrastive Studien zur Biographik (insbesondere in Bezug auf namhafte historische Gestalten) sowie Analysen von (auto-)biographischen Motiven im Werk von Autor*innen, die sich an der breit gefassten Schnittstelle zwischen der deutschen und der polnischen Kultur bewegen.

Einreichungsfrist für Beiträge (auf Deutsch, Polnisch bzw. Englisch): 31. März 2022.